DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ!
GÖRSEL SANATLAR DERSİ
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİNE
İLİŞKİN GÖRSEL SANATLAR ÖĞRETMENLERİNİN
GÖRÜŞLERİ
Sanat eğitiminde ölçme ve değerlendirmenin nasıl olması gerektiği, yıllardan
beri cevap aranılan bir sorun olarak eğitim sistemimiz içerisindeki gündemini
korumaktadır. Görsel sanatlar dersinde öğrenciler değerlendirilirken nelere dikkat
edilmelidir? Öğrencilerin ortaya çıkardıkları ürünlere veya yeteneklerine göre mi
değerlendirilmeli, süreç içerisinde yaptıklarına mı bakılmalı veya hiç değerlendirme
yapılmamalı mıdır? Uygulanmakta olan görsel sanatlar öğretim programı öğrenci
başarısını projeler, öğrencinin performansını belirlemeye yönelik çalışmalar ile süreç
dosyalarından elde edilen verilerle ölçmektedir. Bu verileri elde etmek için ise;
dereceli puanlama anahtarları, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri ve gözlem
formlarının yanı sıra öğrencinin notla değerlendirilmesi aşamasında kullanımından
kaçınılması tavsiye edilen öz değerlendirme formları ile grup değerlendirme formları
kullanılmaktadır. Bu araştırmada, ortaokul 6.sınıf görsel sanatlar dersi öğretim
programı, ölçme değerlendirme yöntemlerinin uygulanma düzeyine yönelik, görsel
sanatlar dersi öğretmenlerinin görüşleri ortaya koyulmuştur. Betimsel yöntemin
kullanıldığı araştırmada, 2011-2012 öğretim yılında Ankara ili Sincan ve Etimesgut
ilçeleri ortaokullarında, 24 görsel sanatlar öğretmenine 4 açık uçlu sorudan oluşan ön
test uygulanmış; elde edilen verilerin uzman görüşü alınarak geçerlik-güvenirlik testi
yapılmış ve 55 sorudan oluşan 5’li likert tipi anket geliştirilmiştir. Geliştirilen anket;
Ankara ili Sincan ve Etimesgut ilçeleri ortaokullarında görevli 33 görsel sanatlar dersi
öğretmenine uygulanmış, veriler frekans ve yüzde ile hesaplanarak yorumlanmıştır.
Araştırma sonucunda görsel sanatlar dersi öğretmenlerinin, programda öngörülen
ölçme değerlendirme yöntemlerini kullanmakta bir takım sıkıntılar çektikleri
görülmüştür.
Eğitim sistemimizin uzak hedefi, laik, sosyal, demokratik hukuk devleti
olarak batı uygarlığına erişmek ve geçmektir. Bu hedefin gerçekleştirilmesinde de
yapıcı, yaratıcı, araştırmacı, analiz ve sentez yapma yeteneği gelişmiş, üretken
bireylerin yetiştirilmesi zorunluluğu vardır. “Sanat eğitimi ile görsel algısı gelişmiş,
kendini sanatsal yollarla ifade edebilen, içinde yaşadığı kültürü önce tanıyan,
öğrenen, koruyan ve gelecek nesillere taşıma sorumluluğunu üstlenen, dünya kültür
mirasına saygılı, yaratıcı ve yapıcı bireyler yetiştirilmesi hedeflenir” (Buyurgan ve
Buyurgan, 2007:5).
Görsel sanat eğitimi, ülkemizin genel eğitim sistemi içerisinde gerçek yerini
alamamıştır. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar geçen süreç içerisinde
sanat eğitiminde hedeflenen amaçlara ulaşılamadığı bir gerçektir. Bunun nedenlerini
ana başlıklar altında şöyle sıralamak mümkündür;
Okulların fiziki yapıları
Görsel sanat eğitimine ayrılan ders saati sayısının yetersizliği
Öğrenci sayılarının fazlalığı
Müfredat programından kaynaklanan problemler
Okul idare ve öğretmenlerinin görsel sanatlar eğitimine ve gerekliliğine
yönelik olumsuz yaklaşımları
Çevrenin ve ailenin öğrenci üzerindeki etkisi
Sanat eğitimine rehber olacak bilimsel nitelikli kaynakların yetersiz oluşu
Görsel sanatlar dersi öğretmeni yetiştiren kurumlardan kaynaklanan
problemler
Ölçme ve değerlendirme aşamasında karşılaşılan problemler
2004-2005 eğitim öğretim yılında belirli bölge ilköğretim okullarında pilot
uygulamaları yapılan yeni öğretim programı, bütün derslerde köklü değişimlere
sebep olmuş ve eğitim sistemimiz öğrenciyi merkeze alan bir yapıya bürünmüştür.
Bu değişim rüzgârından resim-iş dersi de etkilenmiş ve başta dersin ismi olmak
üzere, gerek içerik ve gerekse de ölçme değerlendirme yöntem ve tekniklerinde sürecin takibine yönelik uygulamalar, yapılandırmacı sanat eğitimi anlayışı ile
günümüz eğitim sistemine uygun hale getirilmeye çalışılmıştır.
2005-2006 eğitim öğretim yılından itibaren ilköğretim okulları 1-8.
sınıflarında uygulanmakta olan yapılandırmacı sanat eğitimi anlayışı görsel sanatlar
dersinin içeriğini “Görsel Sanatlarda Biçimlendirme”, “Görsel Sanat Kültürü” ve
“Müze Bilinci” olmak üzere üç öğrenme alanı üzerine inşa etmiştir.
Öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşımla hazırlanmış olan İlköğretim Görsel
Sanatlar Dersi öğretim programı, öğrencinin birikimlerini ve bireysel farklılıklarını
göz önüne almakta, içerik açısından değerlendirildiğinde birçok olumlu yaklaşımı
beraberinde getirmektedir. Yeni program sayesinde öğrenciler, ulusal ve evrensel
birçok değeri tanıma ve mukayese etme imkânı bulmaktadırlar.
Yapılandırmacı sanat eğitimi öğretim programı içeriğinde bulunan birçok
olumlu yaklaşımın yanında bir takım sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu
sorunların en başında öğrencilerin ders içerisindeki performanslarını ölçme ve
değerlendirmeye yönelik olarak uygulanılması beklenilen yöntem ve tekniklerin
nasıl uygulanacağı sorusu gelmektedir.
Sanat eğitiminde ölçme ve değerlendirmenin nasıl olması gerektiği sorusu,
yıllardan beri cevap aranılan bir sorun olarak eğitim sistemimiz içerisindeki
gündemini korumaktadır. Görsel sanatlar dersinde öğrenciler değerlendirilirken
nelere dikkat edilmelidir? Öğrencilerin ortaya çıkardıkları ürünlere veya
yeteneklerine göre mi değerlendirilmeli, süreç içerisinde yaptıklarına mı bakılmalı
veya hiç değerlendirme yapılmamalı mıdır? Genel eğitim sistemimizde görsel
sanatlar dersi ölçme değerlendirme yöntem ve teknikleri öğretmenlerin kişisel
kararlarına bırakılmıştır. Ancak olması gereken kişiden kişiye değişen yöntemlerden
ziyade, günümüz gerçekleriyle örtüşen ve tüm sanat eğitimcilerini ortak bir noktada
buluşturan, bir ölçme değerlendirme yaklaşımı oluşturulmasıdır.
Uygulanmakta olan görsel sanatlar öğretim programı öğrenci başarısını
projeler, öğrencinin performansını belirlemeye yönelik çalışmalar ile süreç
dosyalarından elde edilen verilerle ölçmektedir. Bu verileri elde etmek için ise;
dereceli puanlama anahtarları, derecelendirme ölçekleri, kontrol listeleri ve gözlem
formlarının yanı sıra öğrencinin notla değerlendirilmesi aşamasında kullanımından
kaçınılması tavsiye edilen öz değerlendirme formları ile grup değerlendirme formları
kullanılmaktadır (MEB, 2009:15). Öğretmenlere, öğrencilerin performansını
belirlemeye yönelik çalışmalarını değerlendirirken gözlem formları, kontrol listeleri
ve dereceli puanlama anahtarlarından uygun olanını seçerek kullanmaları gerektiği
belirtilmektedir ( MEB, 2009:16).